Rituelen

De zon staat 's middags om 12 uur in het noorden. Ik zit weer op het zuidelijk halfrond, op Bali. De temperatuur ligt altijd rond de 30°, overdag een beetje meer, 's nachts een beetje minder. In tegenstelling tot Thailand is het hier nu het einde van de regentijd. Overdag, vooral in de namiddag hangen er donkere wolken en 's avonds is het aan de hemel soms een lichtshow van bliksem. De luchtvochtigheid is erg hoog, waardoor het veel warmer aanvoelt en natte kleding nauwelijks droogt. 
De vorm van Bali bestaat eigenlijk uit twee driehoeken, een grote met de punt naar beneden en een kleine met de punt omhoog. Daar waar de punten elkaar raken ligt het internationale vliegveld Ngurah Rai. Het vliegveld heeft maar één landingsbaan, van oost naar west. Omdat het raakpunt zo smal is vlieg je, van welke kant je ook komt, altijd aan en af over zee. 
De hoofdplaats heet Denpasar, een plaats, niet bijster interessant voor toeristen.
Mijn eerste hotel ligt altijd vlakbij het vliegveld in Tuban, halverwege Kuta, het "Ibiza" voor voornamelijk Australische jongeren. 
Na de late escapades van de afgelopen nacht met mijn rugzak, moest ik vóór 10 uur toch weer acte de présence geven om gebruik te kunnen maken van het eenvoudige "all inclusive" ontbijtbuffet. 
Om half tien zat ik alles te overzien in een hoek van de ontbijtzaal, een grote rechthoekige hoge ruimte met Joglo dak, waarvan een lange zijde permanent open is. Ik roosterde 2 bruine sneetjes brood, bestelde een medium gekookt eitje, nam een glaasje jus, een kopje thee en wat fruit. Om kwart voor tien komt een Nederlands echtpaar van rond de 70 binnen, overwinteraars in het hotel. Hij liep wat houterig, maar had zijn zilveren coiffure keurig in de plooi. 3 Ochtenden heb ik daar ontbeten en elke morgen op hetzelfde tijdstip kwamen ze binnen en voerden dezelfde dwangmatige rituelen uit. Het ging in dezelfde volgorde en in hetzelfde rollenpatroon. Zij bleef zitten en speelde "de madam". Hij mocht alles aanvoeren en haar bedienen. Als rasechte Hollanders konden ze de twee overgebleven gekookte eieren niet laten liggen, maar namen ze mee in een hun tasje.
Aan de tafel naast me zaten 2 Indonesische heren en dames. Ze waren Hindoe en de jongste dame wilde vanmorgen gezegend worden om vandaag goed geluk af te dwingen. Blijkbaar had een van de serveersters, een dame van middelbare leeftijd, de bevoegdheid om dat te doen. Ze droeg een sjaal om haar middel en kwam aanzetten met een pot gevuld met "holy water" en een klein schaaltje met rijstkorrels. Ze besprenkelde de dame met het water en plakte wat rijstkorrels op haar voorhoofd. De dame moest ook een paar rijstkorrels, besprenkeld met wat "holy water", nuttigen. Na dit ritueel leek iedereen gelukkig.
Ik had nauwelijks Indonesische Rupiah, dus moest ik na het ontbijt geld gaan tanken. Dat deed ik in de naburige mall. Met één pinsessie van €100,- was ik in een klap miljonair. Meer mocht ik in één sessie ook niet pinnen, want er konden niet meer bankbiljetten tegelijkertijd door de gleuf. Na 2x pinnen was ik multimiljonair.
Nu kon ik naar Kuta lopen voor een kop koffie. Onderweg werd ik gek van de straatverkopers: taxi, massage, T-shirt, zonnebril, tattoos, transport, weer massage, nog eens massage, een motortaxi. Het bleef maar doorgaan. Net aan de rand van het centrum van Kuta ligt een hotel met aan de straatkant een open restaurant, maar voldoende afgeschermd om de alsmaar zeurende straatverkopers weg te houden. Terwijl ik alle aanbiedingen van onderweg kon laten bezinken, heb ik in alle rust een bakje gedaan.
Lopend langs het hete strand op de terugweg heb ik, om het nodige vocht aan te vullen, in de schaduw van een boom een jonge kokosnoot leeggedronken. Twee kleine vissersbootjes werden het strand opgetrokken. De vissers hadden enkele met gevaarlijke tanden uitziende grote jongens gevangen. Om een knauw te voorkomen waren uit voorzorg de bekken met elastieken  dichtgebonden. De buit werd verdeeld en de hengels met zoet water schoongespoeld. 
Vanwege de zeestroming wordt niet geadviseerd langs het strand vanaf Kuta tot aan het vliegveld te zwemmen. Bakken op het strand en kijken naar de ondergaande zon vanaf het strand is perfect, maar niet zwemmen. Een stukje uit de kust liggen riffen en daar ontstaan hoge overslaande golven. Hier zijn board surfers vaak surfers actief. In bootjes varen ze naar die surfplekken, waarna ze op hun plakken in het water liggen te wachten op dé golf.
Onder de boom zaten blijkbaar ook veel vliegende insecten, want zwaluwen scheerden langs mijn hoofd. 
Het straatje voor het hotel, niet breder dan de straat waaraan ik in Geldrop woon, was de volgende morgen afgesloten. Ik had geen idee waarvoor. 's Avonds, toen ik uit een huis tegenover het hotel klaaggezang hoorde, werd het me wel duidelijk. Er was iemand overleden. Vrouwen met allerlei mooi verpakte pakketjes kwamen op brommers aanrijden. Dergelijke geschenken horen blijkbaar bij een overlijdensceremonie.
Na 3 nachten Bakung Beach Resort werd het tijd voor Laghawa Beach Inn in Sanur. Kuta ligt aan de westkant onder in de eerder genoemde grote driehoek en Sanur aan de oostkant. Sanur, ook aan het strand, is veel rustiger dan Kuta en om in kaastermen te spreken: ontvangt meer "belegen" bezoekers.
Boven langs het strand loopt een aangelegd kilometers lang straatstenen pad, met aan landzijde resorts en aan zeezijde terrasjes. Zowel het pad als de terrasjes zijn overschaduwd door kokospalmen, schroefpalmen en Ketapang bomen. Ketapang ofwel de Indische amandelboom is een boom die eerst in de hoogte groeit en dan verticale verticale vertakkingen krijgt, die uit kunnen lopen tot 15 meter. De bladeren zijn groot en lijken op tabaksbladeren. De bomen kunnen tegen zilt water en zijn heerlijk om eronder in de schaduw te zitten met een zwoel zeewindje voor het nuttigen een hapje of een drankje. De bladeren worden ook medicinaal gebruikt, de vruchten, een soort amandelen, zijn eetbaar, maar worden veel gegeten door eekhoorns.
Mijn hotel ligt centraal in Sanur. Het restaurant ligt aan de weg en heeft een prachtige witte Bougainvillea laten opgroeien, die een gedeelte van het terras overdekt. Achter het restaurant en de receptie liggen in de tuin de kamers en het zwembad. Op twee minuten lopen ligt het strand. Het is allemaal laagbouw en de opzet van het hotel is heel mooi. Zo bestaat bv de ingang van mijn kamer uit twee geheel houtgesneden smalle deuren. Beide moet ik openklappen om naar binnen te kunnen. Maar helaas, ook aan dit hotel wordt, behalve aan de tuin, geen enkel onderhoud gepleegd. 
Veel tijd en energie wordt op Balie besteed aan religie met bijbehorende ceremonies. Overal zie je kleine schaaltjes liggen, Canang sari genoemd, gemaakt van bananen- of palmblad met offers: bloemen, rijst en wierookstokjes. Een ritueel dat elke dag wordt uitgevoerd is het leggen van deze Canang sari. Vrouwen met een grote ronde schaal bij zich, soms gedragen op hun hoofd, met daarop allemaal kleine schaaltjes, Canang,  lopen rond om deze schaaltjes overal neer te leggen. Terwijl ze een gebedje bidden,  besprenkelen ze met een bloemetje, dat ze vasthouden tussen wijsvinger en middelvinger, de neergelegde Canang sari met "holy water". Voorheen gebeurde dat altijd door vrouwen gekleed in een lange sarong met een soort sjaal om hun middel. Tegenwoordig dragen ze vaker, meestal jongeren, een spijkerbroek, weliswaar wél met een sjaal om hun middel. 
Het produceren van die Canang is een business op zichzelf.
Sanur is hotel na hotel na hotel. Toeristen wonen in Sanur, de locals en het bedienend personeel op andere plekken erbuiten. Openbaar vervoer is er niet. Iedere local rijdt brommer en zo ook doen veel toeristen. Degenen die aan het werk zijn, komen per brommer en hebben hun brommers overal en nergens geparkeerd. 
Misschien een ritueel van deze tijd.